شواهد یخچالی و زمین‌ساختی کواترنر پسین در حوضه چشمه لنگان اصفهان

مقدمه:کواترنر جدیدترین دوره عمرکره زمین است. برخلاف کوتاهی این برهه از زمان، شواهد موجود گواه تنوع و اهمیت رخ دادهای صورت گرفته در آن می‌باشد. اهداف: در این مقاله بر اساس آثار ژئومورفولوژی اقلیمی و ساختمانی تاریخ تحولات طبیعی حوضه چشمه‌لنگان واقع در شمال غرب استان اصفهان در طی کواترنر پسین مورد مطالعه قرارگرفته است. این حوضه در بخش مرکزی رشته‌کوه زاگرس و زون سنندج - سیرجان قرار گرفته و ابرگسل زاگرس از غرب آن عبور می‌کند. مواد و روش‌ها: برای دستیابی به چنین مقصودی، با استفاده از داده‌های اقلیمی موجود و تلفیق آن با روش رایت، نسبت به تعیین دمای منطقه در آخرین دوره یخچالی اقدام گردیده و مورفولوژی آن زمان بازسازی شده است. همچنین، شاخص‌های ریخت‌سنجی زمین‌ساخت فعال با استفاده از مدل رقومی ارتفاع با دقت 30 متر در محیط‌های نرم‌افزاری آرک‌مپ، آرک‌ویو و گلوبال‌مپر اندازه‌گیری شده‌اند. نتیجه‌گیری: در آخرین مرحله یخبندان کواترنر تقریباً 72 درصد منطقه همواره پوشیده از برف و یخ بوده است. در چنین شرایطی برف‌های انباشته شده در سیرک‌های کوهستانی، یخچال‌هایی را تشکیل می‌داده‌اند که به سمت دامنه کوه‌ها سرازیر شده و دره‌های  Uشکلی را حفر می‌کرده‌اند. این یخچال‌های فرعی پس از اتصال به یکدیگر، در جهت شیب کلی زمین به خارج از حوضه هدایت می‌شده‌اند. علاوه برآن، دره‌های تکتونیکی زیادی در این محدوده وجود دارند که فرم V شکل داشته و نه تنها جهت‌گیری آن ها هیچ انطباقی با مسیرهای یخچالی ندارد، بلکه مسیرهای یخچالی را نیز قطع می‌کنند. بنابراین، آشکار شد که پس از آخرین دوره یخچالی، گسل‌ها در این منطقه فعالیت داشته و موجب حرکات زمین‌ساخت جدیدی شده‌اندکه به تجدید سیکل فرسایش منجر شده و این منطقه را به یک فلات در حال تجزیه تبدیل کرده‌اند. این موضوع با نظر تئودور اوبرلندر در مورد روند تکوین رودخانه‌های این منطقه از زاگرس همخوانی دارد. براین اساس، پیش‌بینی می‌شود که در آینده همچنان نرخ فرسایش در این منطقه بالا بوده و فعالیت‌های زمین‌ساختی نیز امکان وقوع خواهند داشت.